Vasiyet ölünün borçları ödendikten sonra bütün malından hesaplanıp çıkarılır

(4562) no'lu fetva: Soru: Babam (Allah rahmet etsin) vefat etti. Dünyada bıraktığı maldan üçte birini onun adına tasadduk etmek istiyorum. Onun bıraktığı nakit paralardan mı yoksa bıraktığı para, koyun, ziraî arazilerin tamamının üçte birini mi tasadduk edeyim? Ölen kişinin malının üçte biri toplanınca hangisi infak edilmelidir? Babam 8500 riyal borcu olduğu halde vefat etti. Ben bu borcu malın üçte birini çıkardıktan sonra mı önce mi ödemeliyim? Babam malın üçte birini abisine vasiyet etseydi (Ki abisi benim yanımdaki terikenin üçte birini istemediğini söylüyor) (Bölümün numarası 16; Page No. 299) Bu durumda abisinin bu benim yanımdaki terikenin üçte birinde hakkı var mıdır, ya da bunu almak için beni zorlayabilir mi? Ben terikenin üçte birini, onun namına artması için, değer kazanması için satabilir miyim? Bize bilgi verin.

Cevap: Öncelikle; ölen kişinin sahip olduğu para, koyun, ziraî arazilerin (her ne varsa hepsi) tamamından üçte bir oranında vasiyetlerine ayırman gerekir. Sadece nakit paralarının üçte birinden değil. Bu işlem, ölünün borçları ödendikten sonra yapılır.İkinci olarak: Vasiyetin gelirini ve kârını vasiyet edenin belirlediği hayra yönelik harca. Bu malı, vasiyet eden hangi hayra harcanacağını belirtmediyse, fakirlere tasadduk veya camileri imar gibi hayır işlerinden birine harca.Üçüncü olarak: Eğer babanın kardeşi vasiyeti üstlenirse elhamdulillah. Yoksa hakimin vasiyet edenin çocuklarına ve diğer ehil olanlara veli olması istenir.Dördüncü olarak: Vasiyet edilen malda alım satım gibi tasarruflar ancak vasiyetin velayeti tamamlanan kişi için vardır. Bu alım satım ancak malı koruma ve artırmaya göredir. Bu kişi ister vasiyetin velayeti kendisinde biten ölünün kardeşi olsun, ister başkası olsun, farketmez. (Bölümün numarası 16; Page No. 300) Başarı Allah'tandır! Allah, peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)'e âilesine ve sahabesine salât ve selam etsin.