İnsan muhayyer ve mecburdur

İnsan mecbur mu yoksa muhayyer midir? (İnsan seçme iradesine sahip midir, yoksa değil midir?) Üçüncü soru, (4513) no'lu fetvadan: Soru 3: Kısaca tesyir (mecburiyet) ve tahyir (muhayyerlik) konusunda beni bilgilendiriniz.

Cevap 3: İnsan, hem seçme iradesine sahip (muhayyer), hem de seçme iradesine sahip değildir. (müseyyerdir) Onun muhayyer olması: Çünkü Allah Te'âlâ ona akıl, kulak, göz ve irade vermiştir. O bunlarla, hayrı şerden ve faydalıyı zararlıdan ayırır ve kendisine uygun olanı seçer. Böylece o, emir ve nehiyle mükellef olmuş olur . Allah ve Resûlüne itâat ederse sevaba, Allah ve Resûlüne isyan ederse cezaya müstahak olur. Onun müseyyer (mecbur) olmasına gelince: Çünkü o, fiilleriyle ve sözleriyle Allah'ın kaderinden ve dilemesinden dışarı çıkamaz. Allah Te'âlâ bu konuda şöyle buyurmuştur: Yeryüzünde vuku bulan ve sizin başınıza gelen herhangi bir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan önce, bir kitapta yazılmış olmasın. Şüphesiz bu, Allah'a göre kolaydır. Allah Te'âlâ şöyle buyurmuştur: O, herkes için, sizden doğru yolda gitmek isteyenler için bir öğüttür.(28) Âlemlerin Rabbi Allah dilemedikçe siz dileyemezsiniz. Yine şöyle buyurmuştur: Sizi karada ve denizde gezdiren O'dur. Ayeti oku. Bu konuda birçok ayet ve sahih hadisler vardır. Kitap ve sünnet üzerinde düşünenler göreceklerdir ki, hepsi zikrettiğimiz şeye delalet etmektedir. Başarı Allah'tandır! Efendimiz Muhammed'e (s.a.v.), âilesine ve sahabesine salât ve selam olsun.