Babanın evladına ikıraz (mudaraba) olarak mal vermesi ve ticaretteki kardan bir şey almaması

( 20159 ) Numaralı fetva Soru Hamd yalnız Allah'adır. Salât ve selam, kendisinden sonra peygamber gelmeyecek olan Hz. Muhammed'in üzerine olsun. Bilimsel Araştırma ve Fetva Daimi Komisyonu Rical âlma'a şehrinin İlim Enstitüsü merkezinin müdürü ve davet delegesi Hüseyin b. İbrahim b. Muhammed b. Yakup'tan 1/9 sayılı 2/1/1419 h. tarihli ve ona ilişikteki, İbrahim b. Ahmed et-Tavil'den fetva isteği, İbrahim b. Muhammed b. Yakup'tan sayın Genel Müftüye gelen ve (Bölümün numarası 11; Page No. 131)  Yüksek Alimler Konseyi genel sekreterliğiden 392 sayı 10/1/1419 h. tarihinde komisyona havale edilen soruya muttali olmuştur. Gelen soru metni şöyledir: Yanımda 70 000 riyal var. Üç çocuklarımdan birinden, ana para olan 70 000 riyali benim için korumak şartıyla bu parayı alıp ticaret yapmasını istedim. Belirttiğim şartlara göre istediğim anda bu parayı bana verecektir. Erkek çocuklarımdan boşta olan bunu kabul etti ve kardeşleri de buna bizzat razı oldular. Büyük oğlum parayı aldı, ticaret yaptı ve Allah (c.c.) ona güzel rızık verdi. Sekiz sene içinde oğlum bana farklı zaman dilimlerinde 11 000 riyal kadar para verdi. Bu parayı bana elde ettiği kardan verdi. Sorum şu: Kendisine kar etmesi için oğluma verdiğim ana paranın dışında, oğlumun kar olarak elde ettiği bu maldan 11 000 riyal almam caiz midir? Ben öldüğüm zaman elde edilen kardan kardeşleri pay alır mı, yoksa sadece ana parayı mı paylaşırlar?

(Bölümün numarası 11; Page No. 132)  Komisyon soruyu inceledikten sonra, bu muamelenin fıkıh dilinde ikraz olduğunu belirtmiştir. Eğer mal sahibi; bu parayı al, ticaret yap, kar senin ancak ana para benimdir derse, bu karzdır (borç) ve mal sahibinin bu karda hakkı yoktur. Dolayısıyla oğlunun elde ettiği bütün karlar ona aittir. Direk sen alsan da, daha sonra varislerin alacak olsalar da sadece ana para sana aittir. Ancak oğlun elde ettiği kardan sana hediye verse, bunu da geciktirdiği borç ve maldan istifade ettiği için vermezse, veya borçtan daha önce sana verdiği üzere vermeye devam ederse bunda bir sıkıntı olmaz, alabilirsin. Eğer sen ondan, maldan istifade ettiği için veya anaparayı uzun süre yanında tuttuğu için kardan talep edersen bu haramdır ve caiz değildir. Çünkü bu durumda menfaat celb eden bir borç olur. Menfaat celb eden her borçta faizdir. Bu malı oğluna mudaraba olarak verebilirsin. Bu durumda karın dörtte biri, yarısı ve dörtte üçü gibi belli bir miktar oğluna verirsin. Kalan kar miktarı da sana ait olur. Bu da caizdir ve şer'an alman helaldir. Bunun adı da mudaraba ortaklığıdır. (Emek sermeye ortaklığı) Başarı Allah'tandır! Allah, peygamberimiz Muhammed'e, âline ve ashâbına salât ve selam etsin.