Kişinin bir başkasından bir malı nakit olarak satın alıp, daha sonra kendisine vadeli olarak satmasını istemesi

Soru: Bir kişi arkadaşından nakit olarak bir araba satın almasını sonra da onu kar ederek vadeli bir şekilde kendisine satmasını istedi. Vadeli satış ise, şu anlama gelmektedir: Satın alındığında mesela fiyatı bin olan bir aracın tekrar satıldığında vadeli olarak bin yüze satılması. İmam Malik'in -Allah ona rahmet etsin- Resulullah (s.a.v.)'in bir sözleşmede (alım-satım) iki sözleşmenin yapılmasını yasakladığına dair rivayeti ışığında ve bu yasağın kapsamına girmesi mümkün olan durumları da bildirmenizi rica ederek soruyorum. Burada söz konusu olan işlem faizli işlemlerden midir? (Bölümün numarası 13; Page No. 153)

Cevap: Bir kişi başka birinden belirli ya da özellikleri bildirilmiş bir araba satın almasını istese, o kişiye de arabayı ondan alacağına dair söz verse, o kişi de arabayı satın alsa ve kabzetse; bu işlemin yapılmasını isteyen kişinin arabayı nakit ya da vade farkı ile taksitli olarak satın alması caizdir. Bu, kişinin kendisinde olmayan bir malı satması işlemi değildir. Çünkü kendisinden mal istenen kişi malı talibine, satın alıp kabzettikten sonra satmıştır. Zaten satın almadan önce ya da kebzetmeden sadece satın alma işlemini gerçekleştirip satması caiz değildir. Nitekim Resulullah (s.a.v.) malın alındığı yerde, tüccarların konaklama yerlerine götürülmeden satılmasını yasaklamıştır.Resulullah' (s.a.v.)'in bir sözleşmede (alım-satım) iki sözleşmenin yapılmasını yasakladığına gelince; Âlimlerin çoğu bunu mal sahibinin şöyle söylemesi olarak tefsir etmişlerdir: "Bu malı sana mesela nakit olarak on dirheme, ya da seneye kadar ödemen şartıyla on beş dirheme sattım." Ya da şöyle söylemesidir: " Şu iki inekten birini sana bin riyale sattım". Ve müşterinin kabulü gerçekleşir. Fakat birinci durumda nakit mi vadeli mi ödeneceği konusunu belirlemeden, ikinci durumda da hangi ineği alacağını tespit etmeden ayrılırlar. Bu, ilk işlemde ödeme zamanının ve ücretin tam olarak bilinmemesinden, ikinci işlemde de üzerine akit yapılan malın belirli olmamasından dolayı haramdır. (Bölümün numarası 13; Page No. 154) Âlimlerin çoğunluğuna göre kişinin bir başkasına şunları söylemesi de bu kapsama girer: "Evimi sana şu fiyata sattım, sen de şu evini bana şu kadara satarsın, ya da her ay benim yanımda şu kadara hizmetçi çalıştırırsın" veya "Kızını benimle şu kadar mehir ile evlendirirsin, ya da ben kızımı şu kadar mehir (gelin başlığı) ile seninle evlendiriyorum". Bunların hepsi bir sözleşme içinde iki akit yapmak olduğundan batıldır. Resulullah (s.a.v.) de bunu bu minvalde olan meşhur îyne satışını da yasaklamıştır.Ayrıca bu konuda İbn Kudame'nin Mugni isimli eserine ve Allâme İbn Kayyum'un Tehzîbu's-Sünen ve İ'lamu'l-Muvakkı'ıyn isimli eserlerdeki Rasulullah'ın bu hadisi hakkındaki yorumuna ve açıklamalarına bakmanızı tavsiye ederim. Başarı Allah’tandır. Allah,Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)'e, âilesine ve sahabesine salât ve selam etsin.