Hac ve Umre’nin Hükümleri

Hac

Haccın tanımı

Haccın hükmü ve fazileti

Hac; İslam’ın rükülerinden biridir. Allah kullarında farz etti. Nitekim şöyle buyurdu: «Allah’ın insanlar üzerinde bir hakkıdır. Kim inkâr ederse (bu hakkı tanınmazsa), şüphesiz Allah bütün âlemlerden müstağnidir. (Kimseye muhtaç değildir.» (Al-i İmran: 97)

Ayrıca Peygamberimiz (sallâllahü aleyhi vesellem) şöyle buyurdu: “İslâm beş şey üzerine bina olunmuştur: Allahtan başka ilah olmadığına şehadet etmek, Muhammedin O’nun kulu ve elçisi olduğuna şehadet etmek, namaz kılmak, zekat vermek, beytüllahı haccetmek, ve Ramazan orucu tutmak” [Buhari ve Müslim rivayet ettiler]

yine Peygamberimiz başka bir hadisi şerifinde. “Kim hacceder de hac esnasında kötü söz söylemez ve günah işlemezse geçmiş günahları bağışlanır ve günahsız olarak geri döner.” [Tirmizi rivayet etmiştir]

Ömürde bir defa haccetmek vaciptir.

Haccın Şartları

1- Müslüman olmak

Kafir birine vacip olmamakla birlikte kendisinden kabul edilmez.

2- Akıl

Deliye hac vacip değildir. Nitekim Peygamberimiz (sallâllahü aleyhi vesellem) şöyle buyurur: “Kalem üç kişiden kaldırılmıştır: uyanıncaya kadar uyuyan kimseden, akıl baliğ oluncaya kadar çocuktan, akli dengesi yerine gelinceye kadar deli ve benzeri kişilerden.” [Ebu Davud rivayet etti]

3- Bulüğ

Çocuklara hac vacip değildir. Eğer hac ederse yaptığı hac sahihtir. Ancak farz olan haccın yerine geçmez. Nafile hac olmuş olur.

Nitekim İbn Abbbas naklettiği hadise göre; kadının biri Resülullah (sallâllahü aleyhi vesellem)’in huzuruna bir çocuk getirdi.

Ve buna hac düşer mi? diye sordu. Bunun üzerine Peygamberimiz: “Evet, sana da ecir vardır.” [Müslim rivayet etti]

Çocuğun hacda ihram giymesi sahihtir.

4- Özgürlük / Hürriyet

Hac köleye vacip değildir. Nitekim Peygamberimiz (sallâllahü aleyhi vesellem) şöyle buyurmaktadır: “Herhangi bir köle ki hac etti, sonra azad edildi. Bunun üzerine gene hac vardır.” [Müslim rivayet etti]

5- Haccı ifaya gücünün yetmesi

Tüketeceği yemek, oraya varabilmek için bineceği vasıta olmasıdır. Nitekim Allah’u Teala şöyle buyurmaktadır: «Yolculuğuna gücü yetenlerin haccetmesi, Allah’ın insanlar üzerinde bir hakkıdır.» (Al-i İmran: 97)

6- Kadın için beraberinde mahrem bulunması

Ibn Abbas’ın rivayet ettiğine göre dedi ki: Resülullah (sallâllahü aleyhi vesellem) hutbe verdiğini ve şöyle dediğini işittim: “Bir kadının mahremi olmadan yolculuk yapmasın.” Adamın biri ayağa kalkarak dedi ki: Ey Allah’ın Resulü! Benim eşim hacca gitti. Bende filan gazvedeydim. Bunun üzerine Resülullah (sallâllahü aleyhi vesellem) şöyle buyurdu: “Git ve eşinle birlikte hac et!” [Buhari ve Müslim rivayet ettiler]

Bedel yoluyla hac

Yaşlılıktan veya şifası mümkün olmayan hastalıktan veya binmek için bedeni zayıf olup hac ve umre’ye gücü yetmeyenlerin başkasını vekalet etmesi caizdir. Vekili ihrama girdikten sonra iyleşse dahi caizdir.

Fudayl bin Abbas (radiyellahü anh)’ın rivayetine göre: Has’am kabilesinden bir kadın gelip: “-Ya Resûlallah! Allah’ın kullarına farz olan hac ihtiyarlık devresinde babama yetişti. Kendisini deve üzerinde tutacak bir takati yoktur. Onun yerine hacca gidebilir miyim?” diye sordu: Allah Resulü kendisine “Evet” [Tirmizi rivayet etmiştir] dedi.

Hac yapmaktan aciz olan kimse

Vekaleten başkasının yerine hacedecek kimsenin iki şart vardır

1. Daha önce anlattığımız haccın şartlarının gerçekleşmesi

2. Vekaleten hac yapacak kimsenin kendi nefsine hac yapmış olması. Eğer bir kimse başkasının yerine hac eder ve kendisi hac etmemişse yaptığı hac sahih değildir. Yaptığı hac kendine olmuş olur. Bunun delili ise, İbn Abbas (radiyellahü anh)’ın naklettiği rivayettir:

İbn Abbas›ın “Paygember (sallâllahü aleyhi vesellem) bir adamın “Şibrime için Lebbeyke” diye söylediğini işitti ve adama: ‘Şibrime kimdir?’ diye sordu. Adam da ya: “Benim kardeşimdir” ya da: “Bir yakınımdır” dedi. Rasûl-i Ekrem (sallâllahü aleyhi vesellem): “Kendin haccetmiş misin?” diye sordu ve adam: ‘Hayır’, deyince: “Şu halde önce kendin için sonra Şibrime yerine haccet”dedi.[Ebu Davud rivayet etti]

Umre

Umre’nin tanımı

Umre’nin hükmü ve fazileti

Ömürde bir defa Umre yapmak Hac gibi vaciptir. Nitekim (sallâllahü aleyhi vesellem) şöyle buyurdu: “İslam Allah’tan başka ilah olmadığına ve Muhammed’de Allah’ın elçisi olduğuna şahadet etmen, namaz kılman, zekat vermen, hac ve umre yapman, cenabetten yıkanman, abdest alman ve Ramazan orucunu tutmandır.” [İbn-i Huzeyma rivayet etti]

Başka bir hadisi şerifte Peygamberimiz (sallâllahü aleyhi vesellem) şöyle buyurdu: “Umre’den sonra yapılan bir umre, ikisi arasında işlenen günahlara kefarettir. Mebrur haccın karşılığı cennettir.” [Buhari ve Müslim rivayet ettiler]