Faizin esası

(17321) no'lu fetvanın birinci sorusu: Soru : Saf altını vade ile veya nakit ile almanın hükmü nedir?

Cevap 1: Faizin esasları şunlardır: 1: Biri kaliteli diğer kalitesiz altına altın, gümüşe gümüş gibi cinsi ve niteliği aynı olan malların biri diğerinden fazla ve vadeli olacak şekilde satılması ribevidir. 2: Altından ve gümüşten yapılmış olanını işçiliğinden dolayın aynı cinsinden tartı olarak daha ağırı ile satılması caiz değildir.3 : Eğer ribevi mallarda illet birliği olur ve cinsiyeti farklılığı olursa fazlalık caiz olur. Nesi'e ise haramdır. Altını gümüş ile satmak caizdir. Fakat bu durumda da satış esnasında bedellerin karşılıklı kabzolunması gerekir. (Bölümün numarası 13; Page No. 501) 4 : Eğer cinsi ve illeti farklı olursa fazlalık ve veresiye Nesi'e caizdir.Altını buğday ile ; gümüş arpa ile satmak gibi...5: Aynı cins ribevi malları farklı cins mallar ile satmak da caiz değilidir. Örneğin bir ölçek hurma ile dirhemin yanında baş bir dirhem ile satmak gibi... 6: Bir malın furu'ları birbirinden farklı cinsler olabilir. Örneğin Buğdayın unu ile ekmeği birbirinden farklı cinslerdir. 7: Ribevi mallarda şer'i ölçülere dikkat edilmesi gerekir.Yani ribevi mallar arasında ölçüde ve tartıda birlik olması gerekiyor. 8: Şartların yerine geldiği şeylerde benzerlik olur. Şüphe ise fazlalık gibidir. 9 Nasta geçen altı şeyin dışındaki mallarda da riba olabilir. Yani söz konusu bu altı şeye tabi mallarda faiz olabilir. Aşağıda geleceği üzere bunun bir çok delili vardır. Übâde b. Sâmit'in naklettiği bir hadise göre Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: Altın altınla, gümüş gümüşle, buğday buğdayla, arpa arpayla, hurma hurmayla ve tuz tuzla misli misline, eşit ve peşin şekilde değiştirilir. Bu sınıflar farklı olursa, peşin olmak şartıyla dilediğiniz gibi satınız. (Bölümün numarası 13; Page No. 502)  Bu hadisi Ahmet ve Müslim rivayet etmiştir. Peygamber'den (s.a.v.) sahih olarak rivayet edildiğine göre şöyle buyurulmuştur: Altın altınla aynı tartıda, gümüş gümüşle aynı tartıda, buğday buğdayla aynı ölçüde ve arpa arpayla aynı ölçüde, eşit şekilde değiştirilir. Bu hadisi el-Esrem ve Tahâvî rivayet etmiştir Müslim'in ve diğerlerinin Fudâle b.Ubeyd'den naklettikleri bir hadise göre şöyle denilmiştir: Hayber günü on iki dinara boncuk ve altın dizili bir gerdanlık satın aldım. Onları ayırdım ve on iki dinardan fazla olduğunu gördüm. Durumu Peygamber'e (s.a.v.) anlattım. "Bunlar ayrılıncaya kadar satılmaz" buyurdu. Yine Müslimin ve diğerlerinin Cabir'den naklettikleri bir hadise göre şöyle denilmiştir: Resûlüllah (s.a.v), ölçüsü bilinmeyen bir yığın hurmanın, ölçüsü bilinen hurma ile satışını nehyetti. Sonuç olarak, soruda zikretmiş olduğunuz durum caiz değildir. Çünkü altını cinsi ile peşin olarak satmak fazlalık faizine girer; vadeli olarak satmak ise nesi'e faizine girer. Başarı Allah'tandır! Allah, Peygamberimiz Hz. Muhammed'e (s.a.v.), âilesine ve sahabesine salât ve selam etsin.