Eski mescidi yıkıp yerine halk kütüphanesi yapma

(50) no'lu fetva: (Bölümün numarası 16; Page No. 40) Soru: İslam şeriatında eski mescidi yıkıp yerine halk kütüphanesi yapmak caiz midir? Bu İslam şeriatında mümkün ise mescidin yeri karşılığında bir bedel almak caiz midir? Yoksa tercih hakkı mescide bakanlarda mıdır? Bunlar başka bir yerde yeni bir mescit kabul edebilirler mi?

Cevap: Bir mescidi eski bile olsa yerine halk kütüphanesi yapmak için yıkmak caiz değildir. Dahası, mescit yıkık bile olsa yerine halk kütüphanesi yapmak caiz değildir. Vacip olanı mescit eski ise restore edilmesidir. Yıkılmış ise de yerine mescit yapmaktır. Kalan kısmı tamir için bir kısmını satmak bahasına bile olsa yerine mescit yapmak gerekir. Çünkü vakıfta asıl olan, o malın satılmaması, birisine bağışlanmaması ve miras olarak başkasına intikal etmemesidir. Çünkü Hz. Peygamber, Hayber'deki malını tasadduk etmek isteyen Hz. Ömer'e şöyle buyurmuştur. Satılmamak, hibe edilmemek, miras bırakılmamak ve fakat meyvesi infak edilmek üzere onun aslını tasadduk et. (Bölümün numarası 16; Page No. 41) Hz. Peygamber'in bu emri her vakıf için genel bir beyan olmuştur. Alimler bu hükümden vakfın menfaatlarının kalmaması ya da başka bir yere naklinin daha istenilen ve daha faydalı ve daha uygun olması halini istisna etmişlerdir. Bu durumda vakfın satılması ve yerinin başka bir arazi ile değiştirilmesi caizdir. Böylece menfaat akışı sağlanmış ve çoğaltılmış olur. Rivayete göre Hz. Ömer, Kufe'de beytü'l-mâlin duvarı delinip eşyası çalınınca Sa'd b. Ebî Vakkas'a Temmarin'deki mescidi naklet beytü'l-mâli mescidin kıble tarafında inşa et. Çünkü mescitte hâlâ namaz kılan var var diye talimat yazmıştır. O bu hükmü sahabilerin bulunduğu bir ortamda vermiştir. Ve hiçbir sahabi de buna itiraz etmemiştir. Böylece hüküm icma hükmü haline gelmiştir. Çünkü bu yapılanda vakfı aslî suretinde devam ettirmek imkansız olunca manası itibarı ile sürdürmek ve yaşatmak vardır. Önceki caizlik hükmünde ise vakfın satılması ve yerinin değiştirilmesi, şer'i hakimin veya vekilinin gözetiminde olur. Vakıf için ihtiyatlı olanı budur ve vakıf malının ellerde oyuncak olmaktan kurtulması bununla sağlanır. Başarı Allah'tandır! Allah, peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)'e âilesine ve sahabesine salât ve selam etsin.